Deprem Erken Uyarı Sistemi için kaybedecek vakit yok

Deprem erken uyarı sistemi EDİS’in kurucusu Ali Emre Erişen 6 Şubat Depremleri’nin yıldönümünde uyarılarda bulundu.

Erişen muhtemel Marmara Depreminin yaratacağı sonuçlara dikkat çekerek Türkiye’nin biran önce erken uyarı sistemini hayata geçirmesi gerektiğini söyledi.

6 Şubat 2025, İstanbul

Türkiye, deprem riski yüksek bir coğrafyada bulunuyor. Geçmişte yaşanan acı tecrübeler, depremlere karşı hazırlıklı olmanın ve önleyici tedbirler almanın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Deprem erken uyarı sistemleri tam da bu noktada devreye girerek can ve mal kaybını minimize etme potansiyeli taşıyor.

Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoparkı'nda geliştirilen ve 7 yıllık bir çalışmanın ürünü olan EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi, Marmara Bölgesi’nde bankalar, holdingler, sanayi şirketleri, AVM'ler ve toplu konutlar dahil binlerce kurum tarafından kullanılıyor. Türkiye'nin önde gelen deprem uzmanları ve yazılımcıları tarafından geliştirilen sistem, 2022 İzmir depreminden bu yana büyük küçük tüm depremlerde yüzde 100 başarı sağladı.

EDİS Kurucu Ortağı ve CEO'su Ali Emre Erişen, uygulamanın cep telefonu üzerinden bireysel kullanıcılara sunulması için çalışmaların sürdüğünü belirtti.

6 Şubat Depremlerinin yıldönümünde değerlendirmelerde bulunan Erişen, Marmara Bölgesi'nde en az 7 büyüklüğünde bir deprem olma olasılığının yüksekliğine dikkat çekerek, "Sadece İstanbul'da 1 milyon 200 bin konutun dönüşmesi gerekiyor ve bunun için uzun yıllara ihtiyaç var. Oysa bizim kaybedecek vaktimiz yok. Deprem erken uyarı sistemi bu açıdan çok önemli" dedi.

EDİS Erken Uyarı Sistemi’ni Marmara Bölgesi’nde aktif halde kullanıldığını belirten Erişen ‘’Marmara Depremi demek yaklaşık 34 milyon insanımızın risk altında olması demek. Bu nedenle adeta zamanla yarışıyoruz. Bizim geliştirdiğimiz sistem geleneksel deprem erken uyarı sistemlerinin dışında çok cüzi bir maliyet ile depremin yıkıcı sarsıntılarından önce saniyeler hatta bulunduğunuz konuma göre dakikalara kadar uzanan bir süre kazanarak tedbir alma ve depreme hazırlıklı olma imkanı veriyor. Böylelikle insanların uğrayabileceği zararı en aza indirmeyi hedefliyoruz.” diye konuştu.

İkincil nedenlerden kaynaklanan can kayıpları

6 Şubat depremlerinde 6 bin vatandaşımızın yıkılmayan evlerde yaşamını yitirdiği ve 232 bin 640 kişinin ise ağır hasar almayan binalarda yaralandığını ifade eden Erişen ‘’ Depremin birinci etkisinin dışında, doğalgaz ve elektrikten kaynaklanan patlama, yangınlar, açılamayan kapılar ve düşen eşyalar gibi ikincil nedenden kaynaklanan yaralanmalar ve can kaybı da oldukça yüksek oldu. EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi bu ikincil nedenlerden kaynaklanan yaralanma ve can kaybını da en aza indirmeyi hedefliyor. Ayrıca özellikle yüksek katlı binalarda yaşayan vatandaşların, binanın farklı bölümlerinde enkaz altında kalmaları arama kurtarma çalışmalarını zorlaştırıyor. Deprem anı senaryolarıyla apartman sakinlerini bir yönde toplanmalarını sağlamak arama kurtarma çalışmalarını 13 kat artırabilir. Bunun için eğitim programları geliştiriyoruz. Bunları da uygulamalarımız içinde vereceğiz.’’ diye konuştu.

EDİS nasıl çalışıyor?

EDİS, yapay zekaya dayalı bir sistem ve depremi yerinde tespit ediyor. Fay hatlarına yerleştirilmiş yüksek teknolojili sistem, deprem istasyonları ile çalışıyor. Depremin P dalgasını alıyor ve bu sayede depremin büyüklüğünü ve merkez üssünü anında belirliyor. Daha sonra S dalgasının (yıkıcı dalga) ne zaman size ulaşacağını hesaplayarak size uyarı gönderiyor. EDİS, deprem uyarısını; EDİSBOX, cep telefonu, siren, gibi farklı kanallardan yapılabiliyor.

EDİS ne sağlıyor?

-Depremin yıkıcı dalgaları ulaşmadan önce size saniyeler hatta dakikalara varan süre kazandırıyor. Afet anında her bir saniye önemlidir!

-Kazanılan sürede, güvenli bir noktada toplanarak önlem almak, binalardan tahliye olmak, gaz vanalarını kapatmak, yangın söndürme sistemlerini devreye sokmak gibi acil önlemler alınabiliyor.

-Sanayi ve üretim merkezlerinde sarsıntıdan önce makinaların durdurulması, makina kırılmasını önleyerek depremden sonra üretimin devamlılığını sağlıyor.

-Can ve mal kayıplarını önemli ölçüde azaltma potansiyeli taşıyor.

-Dünyadaki benzer sistemlere göre daha az maliyetli ve daha yüksek teknoloji içeriyor.

Ne kadar erken uyarıyor?

EDIS'in erken uyarı süresi, bulunulan bölgeye ve depremin derinliğine ve büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterebiliyor. Ancak, EDIS, depremin yıkıcı sarsıntısı (S dalgası) size ulaşmadan önce bir uyarı gönderiyor. Her bölgenin jeolojik yapısı ve deprem riski farklı olduğu için, uyarı süreleri coğrafi konumdan etkilenebiliyor. Bu fark depremin merkezine uzaklığına göre de saniyeler hatta dakikalara kadar çıkabiliyor. Sistemi kullanmak için gerekli olan tek şey ise internet bağlantısı. Uyarı süresi coğrafi konuma ve depreme bağlı olarak değişkenlik gösterse de, EDİS, depremin sarsıntısı ve yıkıcı etkisi gelmeden kesinlikle kullanıcıya depremi bildirmiş oluyor.